علوم چهارم ابتدايي  ( بخش اول - ساختمان بدن موجودات زنده  )

موجودات زنده با موجودات غير زنده متفاوتند. آجر، صندلي و كتاب جزء موجودات غير زنده و پروانه، درخت و گنجشك جزء موجودات زنده هستند.                                                                                                                                                         رشد، حركت و توليد مثل از مهم ترين تفاوت هاي موجودات زنده و غير زنده مي باشد.

سلول چيست؟

بدن ما و همه موجودات زنده از واحدهاي بسيار كوچكي به نام سلول ساخته شده است. سلول واحد ساختماني بدن است.

 ساختمان سلول: براي ديدن سلول به دليل كوچك بودن آن، بايد از وسيله اي به نام ميكروسكوپ استفاده كنيم. با ميكروسكوپ مي توان همه چيز را بيشتر از 1000 برابر بزرگ كرد.

هر سلول 3 بخش دارد:        1- پوسته                    2- سيتوپلاسم                       3- هسته

 پوسته مانند پوششي در اطراف سلول كشيده شده است. سيتوپلاسم، مايع غليظي است كه تمام سلول را پر مي كند. يك هسته كوچك نيز در داخل سيتوپلاسم است. شكل و اندازه سلول ها با هم متفاوت است.                                                               در ساختمان برگ سه نوع سلول مشاهده مي كنيم كه هر يك كار معيني انجام مي دهند. سلول ها از غذايي كه وارد آنها مي شود استفاده مي كنند و در صورت آسيب ديدن آنها تقسيم مي شوند و سلول جديدي را به وجود مي آورند و اين كار تا پايان عمر ادامه دارد.

 سلول ها كار هاي مختلفي انجام مي دهند. مثلاً سلول عصب (انتقال پيام) سلول استخوان (استحكام) سلول ماهيچه(حركت) و سلول روده (جذب) غذا را به عهده دارند.

شباهت هاي سلول ها:

 1- همه سلول ها سه بخش اصلي (پوسته،هسته، سيتوپلاسم) دارند.                                                                                                      2- همه سلول ها رشد مي كنند.                   3- همه سلول ها تقسيم مي شوند.

 در برگ دونوع سلول وجود دارد:

 1- روي برگ از سلول هاي نازك و پهن تشكيل شده است.                                                                                                                      2- در درون برگ سلول هاي مستطيلي شکلی كه سبزينه دارند وجود دارد.

پرسش هاي بخش 1

1- كداميك از موارد زير در بدن تمام موجودات زنده وجود دارد؟

استخوان                        ماهيچه                               پوست

2- رشد بدن انسان به سبب چيست؟

ورزش كردن                    استراحت كردن                           تقسيم سلول ها                         كش آمدن سلول ها

3- پوششي كه در اطراف سلول ها وجود دارد چه ناميده مي شود؟

استخوان                   پوسته                     سيتوپلاسم                         هسته

4- ساختمان بدن كدام موجود زير از تعداد سلول بيشتري تشكيل شده است؟

شتر                           پلنگ                           خروس                                مورچه

5- مايع غليظي كه سلول را فرا گرفته است چه نام دارد؟

پوسته                            سيتوپلاسم                               ماده سلولي                              هسته

6- هسته ي كداميك از سلول هاي زير نسبت به سلول هاي ديگر كوچك تر است؟

سلول استخوان                             سلول عصب                             سلول ماهيچه                        سلول روده

سوالات تشريحي

 1- مراحل رشد و تقسيم سلول را با کشیدن شکل نشان دهید.

2- چه تفاوت ها و چه شباهت هايي در بين سلول هاي مختلف بدن انسان ديده مي شود؟

همه سلو ل ها از نظر رشد، تقسيم سلول و احتياج به غذا شبيه هم هستند. ولي تفاوت آنها در شكل، اندازه و نوع كاري است كه انجام مي دهند.

3- چهار نمونه از سلول هاي بدن را نام ببريد و وظيفه هر يك را بنويسيد؟

سلول عصب (انتقال پيام) - سلول روده (جذب غذا) - سلول ماهيچه (حركت) - سلول شش (جذب اكسيژن)

4- سلول گياهي با سلول جانوري چه تفاوتي دارد؟

سلول گياهي دو پوسته دارد به همين دليل محكم تر از سلول هاي جانوري است.

5- سلول ها چگونه زياد مي شوند؟  با تقسيم سلولي

6- سلول از چه قسمت هايي تشكيل يافته است؟  پوسته،  سيتوپلاسم،   هسته

7- كدام عمل در مورد بيشتر سلول ها تا آخر عمر صورت مي گيرد؟   تقسيم شدن