علوم چهارم ابتدايي ( بخش پنجم – مخلوط ها )

مخلوط چگونه تشكيل مي شود؟
وقتي دو يا چند ماده مختلف با يكديگر به ترتيبي بياميزند كه ما بتوانيم آنها را از هم جدا كنيم و هر ماده اي خاصيت خود را حفظ كند، مخلوط تشكيل شده است.

در مخلوط ممكن است مواد مخلوط شونده همگي جامد، مايع و يا گاز باشند، يا يكي از مواد جامد و ديگري مايع باشد. مثل نمك و آب كه مخلوط آب نمك درست مي کنند.
هواي اطراف ما كه گازي شكل است و مخلوطي از گازهاي مختلف است. بسياري از خوراكي ها نيز به صورت مخلوط مصرف می شوند.

 در يك مخلوط، هر ماده تمام خاصيت هاي خود را حفظ می کند..
مخلوط هاي يكنواخت ( محلول )
وقتي يك حبه قند را در آب مي اندازيد، ذره هاي قند از هم جدا مي شوند و در بين ذره هاي آب قرار مي گيرند و مخلوط يكنواخت درست مي كنند. در نتيجه قند در آب حل مي شود. به اين نوع مخلوط، محلول مي گوئیم.
ماده حل شونده و ماده حلال
اگر يك قاشق شكر را در آب بريزيد و هم بزنيد، شكر در آب حل مي شود. در اين محلول به شكر ماده ی حل شونده و به آب، ماده ی حل كننده يا حلال مي گويند. محلول شكر در آب يك محلول جامد در مايع و محلول الكل در آب محلول مايع در مايع است. در محلول ها، ماده حل شده، خود به خود از حلال جدا نمي شود.
پرسش هاي بخش 5

1- كداميك از مخلوط هاي زير محلول است؟
روغن در آب نفت و آب نمك و آب نشاسته و آب
2- كداميك از مخلوط هاي زير محلول مايع در مايع است؟
آب و روغن زيتون آب و آبليمو آب و نشاسته آب و اكسيژن
3- بهترين راهي كه مي توانيم بفهميم يك مخلوط، محلول است يا نه چيست؟
جوشانيدن از صافي رد كردن بي حركت در جايي قرار دادن به هم زدن
4- در ليوان شير يك حبه قند انداختيم و هم زديم. در اين محلول به شير چه مي گويند؟
حلال حل شونده مخلوط محلول

سوالات تشريحي

1- مخلوط چيست؟ وقتي دو يا چند ماده با هم بياميزند و ما بتوانيم به راحتي آنها را جدا كنيم، آن مواد با هم مخلوط شده اند. در مخلوط، مواد خواص خود را از دست نمی دهند.

2- آيا مي توانيم روغن مايع و آبليمو را محلول مايع در مايع بدانيم؟ چرا؟ خير، زيرا اين دو مايع در يكديگر حل نمي شوند

3- به ماده اي كه مواد ديگر را در خود حل مي كند چه مي گويند؟ حلال

4- چگونه مي فهميم دو ماده ی مايع كه با هم آميخته شده اند، مخلوط هستند يا محلول؟ در صورتي كه دو مايع به طور يكنواخت ديده شوند و پس از مدتي كه ساكن مي مانند از هم جدا نشوند، محلول هستند و اگر يك مايع در مايع ديگر به صورت معلق ديده شود، مخلوط است كه پس از ساكن ماندن کم کم از هم جدا مي شوند.

5- مخلوطي نام ببريد كه از دو ماده جامد تشكيل شده باشد؟ شكر و عدس، نخود و لوبيا

6- مخلوطي از يك ماده جامد و يك مايع نام ببريد كه محلول نباشد؟-

محلول ها و مخلوط ها

قبل از این که درباره محلول ها صحبت کنیم، بگذارید محلول ها را از انواع دیگر مخلوط ها جدا کنیم. محلول ها گروهی از مولکول ها هستند که با توزیعی کاملاً یکنواخت پخش شده اند. یک کم سخت شد، نه؟!

دانشمندان می گویند: محلول ها سیستم های همگن هستند. حالا همگن یعنی چه؟ در انواع دیگر مخلوط ها ممکن است یک طرف مایع مقدار زیادی از یک چیز (ماده) را در خود داشته باشند ولی یک طرف دیگر از آن چیز کمتر داشته باشد. چنین مخلوطی همگن نیست! اما غلظت محلول ها در تمام نقاط سیستم شان کاملاً یکسان و همگن است. بگذارید با یک مثال موضوع را روشن کنیم:

اگر در آب شکر بریزیم، شکر در آب حل شده و در تمام لیوان آب به طور یکنواخت پخش می شود. اما در مخلوط آب و ماسه، ماسه به ته آب می رود و یک طرف آب بیشتر از طرف دیگرش ماسه دارد. به همین دلیل می گوییم که شکر و آب محلول هستند ولی آب و ماسه مخلوط هستند.

آیا هر چیزی می تواند حل بشود؟

خیلی چیزها حل می شوند. محلول ها می توانند شامل جامداتی باشند که در مایعات حل شده اند، یا گازهایی باشند که در آب حل شده اند (مثل آب گازدار). محلول ها می توانند از حل شدن گازها در گازها یا مایع در مایع ها به وجود بیایند. اگر شما بعضی چیزها را با هم ترکیب کنید و آن ها در یک توزیع یکنواخت پخش بشوند، به آن محلول می گویند.

احتمالاً نمی توانید به راحتی کسی را پیدا کنید که محلول جامد در جامد درست کند. اما این محلول ها وجود دارند. آن ها اول به شکل محلول جامد یا مایع در مایع هستند ولی بعد در دمای اتاق سخت می شوند. آلیاژهای انواع فلزات مثال های خوبی از یک محلول جامد در جامد در دمای اتاق هستند.

پس یک محلول ساده اساساً دو ماده است که با یکدیگر ترکیب شده اند. یکی از آن ها حل شونده نامیده می شود. حل شونده ماده ای است که حل خواهد شد (مثل شکر) ماده دیگر حلال است، که حل کننده است (مثل آب) اگر بخواهید تشخیص بدهید که کدام یک از دو ماده حل شونده است، به عنوان یک قانون بدانید که معمولاً مقدار حلال از حل شونده بیشتر است.

ساختن محلول ها:

پس چه اتفاقی می افتد؟ چطور می شود محلول ساخت؟ دو مایع را با هم مخلوط کنید و هم بزنید. به همین سادگی! اما علم، این کار ساده را به سه مرحله تقسیم می کند. وقتی دارید این مراحل را می خوانید به خاطر داشته باشید که (حل شونده = شکر) (حلال = آب) - (سیستم = لیوان)

حل شونده در حلال قرار می گیرد و شروع به شکسته شدن به تکه های کوچک تر می کند.

مولکول های حلال شروع به حرکت در همه جهات کرده و برای مولکول های حل شونده جا باز می کنند. مثلاً مولکول های آب برای مولکول های شکر جا باز می کنند.

حل شونده و حلال با یکدیگر برهم کنش می دهند(یع&



:: بازدید از این مطلب : 1413