علوم چهارم ابتدايي  ( بخش سوم – گیاهان، موجودات پر ارزش)

گياهان موجودات پر ارزشي هستند كه هم غذاي خودشان را مي سازند و هم منبع اصلي غذاي جانوران و انسان مي باشند. آدميان نخستين، ريشه، برگ، ميوه و دانه هاي خوراكي را جمع مي كردند و مي خورند. بعدها انسان فکر کردكه مي تواند گياهان مفيد را پرورش دهد.

 پس كار كشاوري يعني پرورش دادن گياهان مفيد.
شخم زدن : كشاورزان از هزاران سال پيش تاكنون زمين را براي كاشتن، شخم مي زنند. در ابتدا اين كار با دست انجام  مي شد. بعدها از گاو و اسب استفاده شد. امروزه تراكتور جاي جانوران را گرفته است.
آب دادن : به جهت وجود آب كم در ايران، كشاورزان براي صرفه جويي در مصرف آب، گياهاني را مي كارند كه با كمك آب باران و برف رشد كرده و محصول دهند و نياز به آبياري نداشته باشند. به اين گونه كشاورزي ديم كاري               مي گويند؛ مانند كشت گندم.
از بين بردن علف هاي هرز : به علف هاي اضافي كه در لابه لاي گياهان كاشته شده مي رويد، علف هاي هرز گفته مي شود. از بين بردن اين علف ها كار زيادي مي طلبد.
مبارزه با آفت ها : بعضي از حشرات كه گياه خوار هستند دسته جمعي به مزرعه ها حمله مي كنند و قسمتي از محصول را مي خورند. براي از بین بردن حشرات مزاحم يا آفت ها، مواد حشره كش ساخته شده است. به دليل اينكه این مواد سمي هستند، دانشمندان از جانوراني مانند عنكبوت يا سوسك بهره مي گيرند تا حشرات مزاحم را بخورند.                                                                                  محصولات گوناگون :  بعضي از محصولات مانند گندم در بيشتر استان ها به عمل مي آيد. اما بعضي محصولات ديگر مانند خرما، برنج و انگور در بعضي مناطق رشد مي كنند. مثلاً برنج در جايي به دست مي آيد كه آب فراوان داشته باشد و خرما در آب و هواي گرم به دست مي آيد.
نوشيدني ها : بعضي از گياهان به صورت دم كرده و نوشيدني مصرف مي شوند. مانند چاي، و قهوه؛  و بعضي از محصولات ديگر را براي خوش طعم كردن غذا استفاده مي كنيم. مانند انواع ادويه ها كه بيشتر در كشورهاي گرم و مرطوب به دست مي آيد.
داروها : مردم از زمان هاي دور، بعضي گياهان را به دليل اثرات دارویي آنها مصرف مي كردند. مانند خاكشير يا دانه به. امروزه هم از گياهان دارويي استفاده هاي بسياري مي شود.
رنگ ها : گياهان در صنايع رنگرزي هم استفاده مي شوند. رنگرزي در استان هايي كه قاليبافي دارند رواج دارد كه براي رنگ كردن پارچه يا پشم به كار مي رود.
ساخت وسایل : از چوب براي تهيه ميز، تخته،  پنجره و ساير وسايل استفاده مي كنند.

پرسش هاي بخش 3
1- كار مبارزه با آفت ها، هميشه و در همه دوران زندگي آنها مؤثر است.      درست                   نادرست

2- بيشتر كشاورزان براي شخم زدن زمين هاي پهناور از تراكتور استفاده مي كنند.     درست                   نادرست

3-كار كشاورزي يعني پرورش دادن گياهان مفيد.        درست                   نادرست

4- پرندگان كوچك در خوردن حشرات مزاحم و آفت ها مؤثر هستند.         درست                   نادرست

سوالات تشريحي

1- وقتي مي خواهيم زمين را براي كاشتن آماده كنيم ابتدا چه عملي را انجام مي دهيم ؟  ابتدا زمين را شخم مي زنيم.

2- براي كاشت يك گياه بايد چه كاري انجام داد ؟  ابتدا بايد زمين را براي كشت آماده كرد و شخم زد. بعد دانه ها را پاشيد و سپس زمين را آبياري كرد. مرحله بعدي در آوردن گياهان هرز از داخل زمين است تا زماني كه گیاه به رشد كامل خود برسد.

3- اصلي ترين غذاي انسان را چه گياهاني تشكيل مي دهند ؟ گندم،  برنج،  سيب زميني

4- ياد گرفتن كشاورزي چه اثري در زندگي انسان داشت ؟ توانست محصول بيشتري توليد كند و براي زمستان خود غذا ذخيره كند. ديگر مجبور نبود تمام قسمت هاي گياه را بخورد. بلكه از هر گياهي قسمت هاي مفيد را مي خورد.

5-آيا استفاده زياد از تراكتور براي زمين هاي كشاورزي پهناور مضر است ؟

بله. چون تراكتور عميقاً جاي خاك را عوض مي كند و خاك هاي روی زمین كه مواد غذايي بيشتري دارند به زیر زمین انتقال پيدا مي كنند. استفاده زياد از تراكتور براي زمين مفيد نيست.

6- كدام محصول را حتماٌ بايد با كشت آبي زياد نمود ؟ برنج

7- چه محصولاتي در ناحيه كوهستاني بيشتر رشد مي كنند ؟ گردو،  بادام،  درختان ميوه

8- ادويه در چه نوع آب و هوايي به دست مي آيد ؟ آب و هوای گرم و مرطوب

9- چه گياهاني را مي شناسيد كه مصرف دارويي و رنگرزي دارند ؟

دارويي:  اوکاليپتوس،   گل ختمي،   گل بنفشه،    نعناع
رنگرزي: حنا،   گردو،   انار،   پوست پياز،   روناس