علوم چهارم ابتدايي  ( بخش چهارم – جانوران بی مهره )

دانستيد كه جانوران را به دو دسته مهره داران و بي مهرگان تقسيم مي كنيم.
جانوران مهره دار: مانند ماهي ها، دوزيستان، پرندگان و غيره كه بدنشان داراي اسكلتی از جنس استخوان است.
جانوران بي مهره : جانوراني هستند كه در بدنشان اسكلت استخواني وجود ندارد. بي مهرگان دسته بزرگي از جانوران را تشكيل مي دهند.  مانند:  مرجان ها،  نرم تنان،  خارتنان و حشرات و …

كرم ها و بند پايان : گروه كرم ها و بندپايان گروه بسيار بزرگي از بي مهرگان هستند كه دانشمندان آنها را به طبقات كوچك تر تقسيم كرده اند.                                                                                                                                                                 

كرم ها از لحاظ شكل به سه گروه تقسيم مي شوند: 1- كرم هاي پهن      2- كرم هاي لوله اي      3- کرم هاي حلقوي

كرم هاي پهن : مانند كرم كدو، بدنشان از قطعه هاي پهن تشكيل شده است. يك نوع از كرم كدو در روده انسان زندگي مي كند و به اين موجود كه غذاي مورد نياز خود را از بدن موجود زنده ديگر مي گيرد، انگل مي گویيم.

كرم هاي لوله اي : مانند آسكاريس بدن باريكي دارند. كرم آسكاريس در داخل روده انسان زندگي مي كند و در همان جا تخم ريزي مي كند. تخم ها همراه مدفوع از روده خارج شده و محيط را آلوده مي كنند. تخم آسكاريس از راه سبزيجات نشسته و آب آشاميدني آلوده به بدن منتقل مي شوند.
يكي ديگر از كرم هاي لوله اي انگل، كرمك است. كرمك در انتهاي لوله گوارش كودكان رشد مي كند و باعث خارش شديد مي شود.

كرم هاي حلقوي : بدن اين كرم ها از حلقه هاي زيادي درست شده است. مانند كرم خاكي. اين كرم براي يافتن غذا در خاك حركت مي كند و براي باغچه و زمين كشاورزي مفيد است زيرا خاك را جابه جا مي كند و هوا را به ذرات خاك مي رساند.
بندپايان : بندپايان شامل حشرات، عنكبوت ها، خرچنگ ها و هزارپا ها مي باشند. نمونه هايي از بندپايان در جنگل، دريا و حتي خانه ها يافت مي شود. مانند مورچه، پروانه، خرچنگ، هزارپا و …   بندپايان فراوان ترين گونه جانوران بي مهره هستند.
حشرات 6 پا دارند. عنكبوت ها 8 پا دارند. بعضي سمي و بعضي غير سمي اند. خرچنگ ها در آب زندگي مي كنند پوشش خارجي بدن آنها سفت است. بعضي خرچنگ ها خوراكي هستند. هزارپاها بعضي علف خوار و بعضي گوشتخوارند. هزارپاي گوشتخوار، سمي است.

پرسش هاي بخش 4

جاهای خالي را با كلمات مناسب پر كنيد.
1- به جانوراني كه در بدن آنها اسكلت استخوانی وجود نداشته باشد ................................................... مي گويند.
2- به موجود زنده اي كه غذاي خود را از بدن موجود زنده ديگر مي گيرد .................................. مي گويند.
3- نرم تنان در گروه جانوران .................................. قرار دارند.
4- هشت پا يك جانور بي مهره دريايي است كه به گروه بزرگ تر بي مهرگان تعلق دارد و به گروه كوچك تر ................... .
5- عروس دريايي بي مهره اي از جنس .................................. است.
6- حشرات بدنشان از 3 قسمت سر و .................................. و شكم تشكيل شده، 2 شاخك و ................  پا دارند.
7- كرم كدو از نوع كرم هاي ..................................  و كرم خاكي از نوع كرم هاي .................................. است.

سوالات تشريحي

1- چه تفاوت مهمي در ميان جانواران مهره دار و بي مهره وجود دارد ؟  جانوران مهره دار داراي اسكلتي از جنس استخوان هستند و جانوران بي مهره در بدن خود اين اسكلت استخواني را ندارند.

2- بدن بي مهرگان ساده تر است يا مهره داران ؟ بي مهرگان

3- انواع گروه هاي بي مهرگان را نام ببريد ؟ اسنفج ها،   مرجان ها،   نرم تنان،   خارتنان،   كرم ها،   بندپايان

4- مرجان ها چه شباهت هايي با اسفنج ها دارند ؟ هردو گروه در كف درياها زندگي مي كنند و بعضي از گونه هاي هر يك، حركت دارند.

5- تخم كرم كدو چگونه از گاو به انسان منتقل مي شود ؟  مدفوع آلوده انسان علف هايي را كه گاو مي خورد آلوده           مي كند و تخم كرم در بدن حيوان به نوزاد تبديل مي شود و زنده مي ماند و با خوردن چنين گوشتي نوزاد كرم كدو به انسان و روده او منتقل شده تبديل به كرم كدو مي شود.                                                                                                                                

 آسكاريس چه مي خورد ؟ غذاي گوارش يافته را مي خورد.                                                                                        7- فرق پوشش بدن حلزون با بدن صدف چيست ؟ پوشش بدن حلزون حفره اي است و پوشش بدن صدف دوكفه اي است.

8- حشرات چه خصوصيات مشتركي دارند ؟ همگي 6 پا و 2 شاخك دارند و بدنشان از سه قسمت تشكيل شده است.

9- كدام گروه از بي مهرگان به هيچ گروه ديگري شبيه نيستند ؟ خارتنان

10- چند نوع از خارتنان را نام ببريد ؟ توتيا و ستاره دريايي

11- اگر قبل از مصرف سبزي آن را ضد عفوني نكنيم، كدام بيماري انگلي در انتظار ماست ؟ به انگل آسكاريس مبتلا می شویم 

          12- يك نوع خرچنگ خوراكي را نام ببريد ؟  ميگو

 فقط برای مطالعه است.